Türk araştırmacılardan yerli nano-laboratuvar: 15 dakikada kanser teşhisi

TÜBİTAK’ın Lider Araştırmacılar Programı aracılığıyla ABD’den Türkiye’ye dönerek Bilkent Üniversitesi Ulusal Nanoteknoloji Araştırma Merkezinde (UNAM) çalışmaya başlayan Dr. Fatih İnci ve ekibi, yerli imkanlarla nano-laboratuvarlar kuruyor. Araştırmacılar, kanser gibi pek çok hastalığı akıllı çiplere yerleştirilen bir damla kan, idrar ya da ter örneği ile 15 dakikada tespit etmeyi amaçlıyor.

Geliştirmeye çalıştıkları sistemin, tıbbi kaynaklara erişimde zorluk çekenler için özellikle faydalı olacağını vurgulayan araştırmacı, cep telefonu entegrasyonuyla doktor-hemşire-hasta arasındaki iletişim üçgenini kuracaklarını belirtti.  

Ekip, oldukça uygun fiyatlı atıl plastikleri kullanarak akıllı çipler tasarlıyor. Fatih İnci, hastalıkların nasıl tespit edileceğini açıklıyor: “Bu nano-laboratuvarlar hayata geçtiğinde, bir damla kan ya da diğer vücut sıvısı çipin içerisine konulacak, 5-10 dakika arasında beklenecek. Sonra çip, doğrudan okuyucuya yerleştirilerek ve gerçek zamanlı veri alınacak. Bir sonraki aşamada planımız ise, bu sonuçların cep telefonları ile entegre kullanılması. Böylece bir bulut sistemi üzerinden dünyadaki diğer doktorlar, birbirleriyle etik kurallar çerçevesinde hastalıkların tanı ve teşhisine yönelik çözümlemeler yapabilecekler.

(Foto: AA)

Çalışmalarımızdan bir tanesi bu kanser hücrelerini yakalamak ve en erken şekilde teşhis etmek ve sadece teşhisle de kalmayarak bunların genom haritalanmasını sağlamaktır. Ayrıca, ter örneklerini toplayan yara bandı ölçeğindeki bir malzeme ile vücudunuzdaki hastalık biyobelirteçlerini devamlı olarak takip edebileceğiniz platformlar geliştiriyoruz. Bu şekilde var olan bir hastalığın, zamanında ve erken teşhis yapılabilmesinin en önemli adımlarının atılmasını amaçlıyoruz.”

Fatih İnci, çalışmanın gidişatına da değinerek, şu anda ön klinik çalışmaları tamamladıklarını söyledi. Hasta örnekleri üzerinde çalışma ise 1-2 yıl içinde tamamlanacak. Daha sonra ise patentleme ve üretime geçilecek. 

Bu arada, Dr. İnci ve ekibi, vücuda takılabilen yapıştırıcı bantlar ile ateş yükselmesi ya da enfeksiyon durumunda vücuda düzenli olarak ilaç salınımı yapan teknolojiler de geliştiriyor. Mikroakışkan sistemler ile mikroorganizmaların parmak izini de çıkararak yapay antikorlarla hastalık etkenini tespit etmeye çalışıyorlar.