SSD ve HDD Verileri Tamamen Nasıl Silinir?

Eski bilgisayarınızı veya sürekli olarak kullandığınız depolama biriminizi satmak ya da bir tanıdığınıza hediye etmek isteyebilirsiniz. Bildiğiniz üzere işletim sistemi üzerinden bir dosyayı sildiğinizde tüm veriler tamamen ortadan kalkmaz. İşletim sistemi, sürücü yeni veriler için bu alana ihtiyaç duyup üzerine yeni veriler yazana kadar tüm bitleri yerinde bırakır. Tamamen silinme süreci aylar ve yıllar alabilir, hatta sürücüde çok fazla boş alanınız varsa çok daha uzun zaman geçebilir.

Windows 10 veya Windows 11’i sıfırlarken dosyaları silme özelliğini seçseniz bile tüm verileriniz diskten tamamen silinmez. Windows işletim sisteminde sıfırlama yaparken “Her şeyi kaldır” gibi bir seçenek var. Bu süreçte sıfırlama yaptığınızda tüm yazılımlar ve kişisel dosyalarınız silinecektir. Ancak silinen dosyaları tekrar geri getiren ve kaldırma sürecini geri alan birçok yazılım mevcut. Bunların bazıları ücretli, bazıları ise ücretsiz.

Ücretsiz bazı basit programlar bile aradan geçen zamana bağlı olarak bilgisayarınızdan sildiğiniz içeriklerin büyük bir kısmını tekrar geri getirebilir. Bu bağlamda birçok özel fotoğraf, metin belgesi, video ve farklı dosyayı tekrar bulmak mümkün. Genellikle ücretli yazılımlar daha iyi işler çıkarır. Hatta bu işi profesyonel olarak yapan şirketler bile var.

Konumuza dönecek olursak, depolama birimine sahip bir cihazı elinizden çıkarırken kalan bu veriler sizin için önemli olabilir. Şimdi katı hal sürücüsü (SSD) ve sabit sürücülerde (HDD) içeriği güvenli bir şekilde silmek için yapabileceğimiz işlemlere bakacağız.

SSD ve HDD’lerin üretimi ve çalışma şekli tamamen farklıdır. Bu nedenle süreci iki teknoloji için ayrı ayrı ele alalım. Sabit sürücüleri tamamen temizlemenin en iyi yolu, eski dosya kalıntılarını ortadan kaldırmak için tüm sektörlere birkaç kez rastgele veri yazan bir uygulama kullanmaktır. Üzerine yazma yöntemi SSD’lerde tam olarak işe yaramaz. HDD’lerin içinde yer alan disklere birden fazla veri yazmamız gerekli, çünkü manyetik ortam veri kalıntıları bırakabilir.

SSD’lerin sınırlı sayıda yazma döngüsü vardır, bu nedenle aşırı şekilde yazma işlemi yapmak sürücü ömrünü kısaltabilir. SSD’ler ayrıca sürücünün ömrünü uzatmak ve zaman içinde arızalanan blokları değiştirmek için overprovisioning (sürücünün belli bir bölümünün yönetim işlevleri için ayrılması) isimli bir yöntem kullanır. Bu nedenle herhangi bir zamanda işletim sistemi tarafından kullanılamayan blokların oranı %5 ya da %10 oranında olabilir.

Katı hal sürücüleri için tüm görünür verilere hızla ulaşabilen yardımcı araçlar kullanabiliriz. Bazı SSD üreticileri, verileri güvenli bir şekilde temizlemek için ücretsiz şekilde yardımcı yazılımlar sunar. Hatta bazı anakart BIOS’larında yerleşik güvenli temizlik özelliği bulunmakta.

Bu araçlar, OP bloklarını bile silerek sürücünün fabrika durumuna getirilmesini sağlar. Elinizdeki SSD veya anakartta böyle bir seçenek olmayabilir. Bu noktada yardımcı yazılımlar devreye giriyor. Parted Magic isimli ücretli yazılım güvenli silme konusunda başarılı. Ancak para harcamak istemiyorsanız Windows 10/Windows 11’de diskpart adlı bir araç var ve oldukça iyi işler çıkarıyor.

Sürücüyü güvenli şekilde temizlemenin en kolay yollarından biri UEFI BIOS’u kullanmak. Bu özellik her markada veya modelde olmayabilir. Eğer bulunuyorsa, özelliğin ismi ve bulunduğu menü üreticiye ve modele göre değişiklik gösterebilir. Ancak genel olarak bakarsak silme özelliği neredeyse tüm BIOS’larda “Secure Erase” adıyla kullanılıyor.

Bir başka örnek olarak, MSI markalı MSI X470 Carbon Gaming Pro anakartta özellik Secure Erase+ adıyla görünüyor. Silme işlemi tüm anakartlarda neredeyse aynı ve oldukça basit.

SSD’nizin markasına ve modeline bağlı olarak, üreticinin blokları sıfırlayan resmi bir yardımcı programı olabilir. Yöntem ve yetenekler üreticinin yazılımına göre değişiklik göstermekte. Hemen aşağıda üretici yazılımlarını indirmek için resmi bağlantıları bulabilirsiniz. Bunların hepsinde güvenli silme özelliği olmayabilir, ancak SSD üreticileri tarafından sunulan araçlar aynı zamanda farklı birçok özelliğe sahip.

Parted Magic, bu konuda en güvenilir ve başarılı yazılımlarından biri. Eğer üreticiniz bir yazılım sunmuyorsa veya anakartınızın BIOS’unda bu özellik yoksa önyüklenebilir Parted Magic aracını kullanabilirsiniz. Maalesef uygulamanın ücretsiz deneme süresi yok. Ancak ödeme yapmak istemiyorsanız birazdan bahsedeceğimiz Windows özelliğine yönelebilirsiniz.

Parted Magic, silme işlemi bittiğinde işlemin başarılı olduğunu söyleyen ve günlükleri görüntüleme seçeneği sunan bir iletişim kutusu gösterecek. Artık bilgisayarınızı yeniden başlatabilirsiniz.

Şimdi ücretsiz yönteme gelelim. Komut İstemi sayesinde Windows işletim sistemi üzerinden silme işlemini gerçekleştirmek mümkün. Diskpart ile ilgili bir hatırlatma olarak, bu yöntem overprovisioning işlemine uğrayan blokları boşaltmıyor, ancak bunlara referans olan disk haritasını siliyor. Profesyonel bir veri kurtarma hizmeti olan DriveSavers, bu yöntemin “işe yaradığını” söylüyor, ancak her donanım kombinasyonuyla doğrulanmadığını belirtelim.

İşlem tamam. Bilgisayarı başka birine vermeyi planlıyorsanız Windows’u yeniden yükleyebilirsiniz.

Bazı uzmanlar TRIM özelliğinin etkin olduğu SSD’lerde bu işleme gerek olmadığını, TRIM ile arka planda verilerin temizlendiğini iddia ediyor. Ancak bu özelliğin bir garantisi yok. DriveSavers Mühendislik Direktörü Mike Cobb, “TRIM her zaman tüm cihazlarla çalışmaz. Bu nedenle sistem ve gerçek sürücü modeli ile doğrulanmadıkça TRIM’e asla güvenilemez.” diyor.

Mekanik bir sabit diskin güvenli bir hale geldiğinden emin olmak için üzerine birçok kez veri yazmak gerekir. DBAN (Darik’s Boot and Nuke) isimli ücretsiz yazılım, tüm sektörlere sahte veri yazan ücretsiz bir uygulama.

DBAN kendi önyükleme ortamına (işletim sistemi gerekmiyor) sahip, bu nedenle sürücüyü çıkarıp başka bir bilgisayara takmadan önce bir sistemdeki önyükleme sürücüsünü güvenli bir şekilde temizlemek için kullanabilirsiniz. Ancak işlem yaptığınız sürücü sisteminizde kullandığınız önyükleme sürücüsü değilse, yanlışlıkla sürücüyü silmemek için dikkatli olmanızı öneriyoruz.

Sabit diskiniz artık başkasının ellerine geçmek üzere hazır. Bilgisayarı içindeki sabit diskle vermeyi planlıyorsanız işletim sistemini tekrar yükleyebilirsiniz.

KAYNAK: Technopat