Intel 13. Nesil Core i9 13900K İncelemesi

Intel, henüz yeni piyasaya çıkan AMD Ryzen 7000 serisine bir yanıt olarak ‘Raptor Lake’ işlemcilerini piyasaya sürüyor. Hibrit mimari tasarımını devam ettiren şirket, 13. Nesil Core ailesiyle birlikte çekirdek sayılarını yükseltirken hem tek çekirdek hem de çoklu çekirdek performansında belirli oranlarda artışlar vaat ediyor.

Mavi ekibe göre tek çekirdek performans %15, çok çekirdek performansı ise %41’e varan oranlarda artıyor. Intel ayrıca çok iş parçacıklı performansta AMD Ryzen 9 5950X’i ve oyun performansında Ryzen 7 5800X3D’yi geride bıraktığını iddia ediyor.

Her dönemde olduğu gibi, yeni nesil çiplerle birlikte yeni yonga setine sahip anakartlar da geliyor. 700 serisi yonga setleri ve Raptor Lake işlemciler, önceki nesil “Alder Lake” ile aynı LGA1700 soket tasarımında üretildi. Bu nedenle iki nesil hem CPU hem anakart bazında birbiriyle uyumluluk sağlıyor.

Alder Lake’de olduğu gibi, Raptor Lake ailesi hem gecikmeye duyarlı çalışma için büyük performans çekirdekleri (P-Core) hem de arka plan uygulamaları için küçük verimlilik çekirdekleri (E-Core) sunuyor. Verimlilik çekirdekleri aynı şekilde Gracemont mimarisine bağlı kalıyor. Ancak performans çekirdekleri Golden Cove tasarımından Raptor Cove’a geçiş yapıyor.

Mavi ekip hem P-Core hem de E-Core için tepe frekansları yükseltmiş olsa da, temel saatlerde 200 MHz’lik bir düşüş görüyoruz. Bu yüksek performanslı iş yüklerinde pek sorun yaratacak bir durum değil. Muhtemelen TDP derecelerini belirli bir seviyeye çekmek için yapıldı. Örneği13900K, öncekiyle aynı 125W Temel Turbo Gücüne (Base Turbo Power-BTP) sahip. Ancak Maksimum Turbo Gücü (Maximum Turbo Power-MTP) 12W artışla 253W’a çıktı.

Intel, temel olarak üç işlemci modeliyle rekabete girişiyor: Core i9-13900K, Core i7-13700K ve Core i5-13600K. Entegre GPU’ları devre dışı bırakılan ve modele bağlı olarak 10-20 dolar daha ucuz olan “KF” varyantlarıyla birlikte model sayısı altıya çıkıyor. Gelin şimdi yeni nesil yongaların özelliklerine yakından bakalım.

i9 13900K modelini Ryzen 9 7950X modeli ile karşılaştırdık. Bu bağlamda her iki işlemciyi de birebir aynı bileşenler ile test ettik.

Intel artık melez mimariye geçtiği için testlerde Windows 11 22H2 sürümünü kullandık. Tabloda sadece 13900K’nın oyun performansını görmekle kalmayacak aynı zamanda sıcaklık ve güç tüketim değerlerini de 7950X ile karşılaştırabileceksiniz.

Intel 13. Nesil ile birlikte performans sayısını tekrar artırdı fakat bu çekirdeklerin çoğunluğu verimlilik çekirdeği. Bu bağlamda her uygulamada benzer bir performans artışı görmek mümkün değil. Uygulamaların hepsinin bu melez mimariye göre optimize edilmediğini söylemek mümkün. Bu biraz zaman gerektirebilir.

Intel halen daha 10nm üretim sürecini kullanıyor. Buna 600 MHz frekans artışı da eklenince işlemcinin güç tüketimi yer yer 300W’a ulaşıyor. 13900K tablodan da anlaşılacağı üzere uç noktada 7950X’ten daha fazla güç tüketiyor.

Intel Core i9 13900K, 8 performans/16 verimlilik çekirdeğiyle beraber toplam 24 CPU çekirdeği ve 32 iş parçacığı taşıyacak. L3 Smart Önbellek miktarı 36 MB’a çıkarken frekans hızlarında kayda değer bir artış var. Amiral gemisi yonga, 5.8 GHz frekans hızıyla birlikte Core i9-12900K’ya kıyasla 600 MHz daha hızlı. Ayrıca yeni nesil ile birlikte verimlilik çekirdeklerinin sayısı 8 adet arttı.

KF modeli entegre grafiklerden yoksun, ancak 13900K’da Intel UHD Graphics 770 yer alıyor. Temel TDP 125W ile aynı kalırken, PL2 seviyesi 253W’a çıkmış görünüyor. Core i9-13900K, 589 dolarlık fiyatıyla AMD Ryzen 9 7950X’ten 110 dolar daha ucuz ancak 7900X’ten 40 dolar daha pahalı. Core i9-13900KF ise iGPU’ya sahip olan 13900K’dan 25 dolar daha düşük fiyata sahip.

Sırada 16 çekirdeğe ve 24 iş parçacığına sahip olan Core i7-13700K var. Alder Lake ailesinden Core i7-12700K’da 4 Gracemont çekirdeği bulunuyordu. Intel, ek dört verimlilik çekirdeğiyle birlikte rakamı sekize çıkarttı.

30 MB L3 önbellek taşıyan işlemci, selefine göre 300 MHz’lik farkla maksimum 5.4 GHz frekans hızlarına erişebiliyor. Verimlilik çekirdekleri ise 4.2 GHz’e varan hızlarda çalışıyor. Entegre grafik birimi 13900K’daki gibi UHD Graphics 770 ile aynı. Intel, bu çip için MTP’yi önceki nesle göre 63W’lık bir artışla 253W’a yükseltti. Yani TDP değerleri hem PL1 hem PL2 açısından 13900K ile aynı seviyeye geldi.

Core i7-13700K, 399 dolarlık fiyatla listelenen Ryzen 7 7700X’ten 10 dolar daha pahalı. Ancak entegre grafiklerden yoksun olan i7-13700KF modeli 384 dolarlık fiyatıyla daha ucuza geliyor.

K/KF serisinin en altında 14 çekirdeğe ve 20 iş parçacığı barından Core i5-13600K var. Bu işlemci de ağabeyi ile benzer şekilde dört adet fazladan verimlilik çekirdeği kazandı. Maksimum frekans hızı 12600K’ya kıyasla 200 MHz artarak 5.1 GHz’e yükseldi. Gracemont çekirdekleri ise 300 MHz’lik farkla 3.9 GHz’e kadar yükseliyor.

Hem Core i3-13600K hem de Core i3-13600KF, önceki nesle göre 30 dolar daha pahalı. Oyuncuların odağında olacak yeni çipler sırasıyla 319 ve 294 dolarlık liste fiyatıyla piyasaya çıkıyor. Ezeli rakip AMD’nin Ryzen 5 7600X modeli ise 299 dolarlık MSRP’ye sahipti.

Intel, 13. Nesil Intel Core masaüstü işlemcilerin yanı sıra yeni 700 serisi yonga setlerini piyasaya sürüyor. PCIe Gen 3.0 ile birleştirilen sekiz ek PCIe Gen 4.0 hattıyla birlikte yonga setinde toplam 28 hat kullanıma sunuluyor. Bununla birlikte, artırılmış USB 3.2 Gen 2×2 (20 Gbps) bağlantı noktalarıyla anakartlarda daha fazla USB bağlantısı kullanılabilecek.

Yeni piyasaya çıkan Raptor Lake yongalar, mevcuttaki 600 serisi anakartlarla uyumlu çalışacak. Ayrıca yeni 700 serisi anakartlar da 12. Nesil Raptor Lake işlemcileri destekliyor. Tüm LGA1700 soğutucular uyumluluğunu koruyor, dolayısıyla 13. Nesil işlemciye geçiş yapacaksanız yeni bir soğutucu almanıza gerek yok. Mevcut 600 serisi anakartlar, Raptor Lake desteği için bir BIOS güncellemesi gerektirecek. Birçok anakart üreticisi de zaten erkenden BIOS dosyalarını sunmaya başlamıştı. Intel, muhtemelen 14. Nesil Meteor Lake ile birlikte soket değişikliği yapmaya hazırlanıyor.

Raptor Lake, bağlantı konusunda önemli bir değişimle geliyor. Önceki nesil Alder Lake yongalar, harici bir ekran kartı için 16 PCIe 5.0 şeridi ve bir M.2 NVMe için CPU’dan gelen dört PCIe 4.0 şeridi için destek sunuyordu. Aynı şeritler Raptor Lake yongalarda da mevcut, ancak yeni bağlantı şeması genişletilmiş işlevsellik sağlıyor. İşlemciden gelen 16 PCIe 5.0 şeridi artık 8x/8x şeklinde bölünecek. Böylece anakart üreticileri daha geniş Gen5 SSD desteği sunabilecek. CPU’dan gelen PCIe 4.0 bağlantısı da aktif kalacak. Yani yalnızca CPU’dan gelen şeritlerle birlikte üç M.2 bağlantı noktası kullanılabilecek.

Hatırlarsanız Alder Lake ile literatüre giren Thread Director teknolojisinden bahsetmiştik. İş parçacıklarını iş yükünün türüne göre yönlendiren Thread Director, Windows 11 22H2 güncellemesinde önemli bir revizyondan geçiyor. Intel, iş yükü sınıflandırma motorunu makine öğrenimi algoritmalarıyla güncelledi ve ayrıca ön plan/arka plan görevlerinin işleme sürecini geliştirdi. Spesifik olarak, iş parçacıklarının sınırları makine öğrenimi teknikleri ile güncellenirken yeni sınırlar (0,1,2,3) belirlendi.

Intel, şirketin Extreme Tuning Utility (XTU) yazılımı için bazı yenilikler tanıttı. XTU ile hem Gracemont hem Raptor Cove bazında her bir çekirdeğe ince overclock yapmak mümkün olacak. Bununla birlikte tek tıklamayla hız aşırtma imkanı tanıyan yeni özellikler sunuluyor. Yeni tek tık overclock özelliği, her iki çekirdek türünü de otomatik olarak ayarlayacak.

Arayüze entegre edilen Speed Optimizer aracı, bu işte yeni olanlar için hız aşırtma sürecini kolaylaştırmak için hazırlandı. Optimizer ile üç kaydırmalı seçenek sunulurken basit bir şekilde hız aşırtma yapabileceğiz.

Yeni platform, işlemci çekirdeklerinin yanı sıra bellek ve entegre GPU tarafında yeni overclock seçenekleri getiriyor. Raptor Lake işlemciler ve DDR5 RAM’lerle birlikte 6.600 MHz ve daha üstü frekanslara kolayca çıkmak için daha yüksek “boşluk payı” bırakıldı. Intel, sıvı nitrojen kullanılarak performans çekirdeklerinin 8 GHz’in ötesine çıkabileceğine inanıyor. DDR5 bellekler ise 10.000 MHz ve ötesine ulaşabilir.

Intel, daha hızlı üçüncü nesil SuperFin transistörleri kullanarak ve kanal hareketliliğini artırarak ‘Intel 7 (10nm)’ işlem teknolojisinde önemli gelişimeler kaydetti. Şirketin söylemlerine bakılırsa performans artışları önemli seviyede. Başka bir deyişle, 10nm ve 7nm arasında geçiş yapılmış gibi tam bir yükseltme seviyesinde geliştirmeler yapıldığı söyleniyor. Intel muhtemelen bu sayede frekans hızlarını yukarı çekmeyi başardı.

Verimlilik çekirdeklerindeki daha büyük 4 MB L2 önbellek, gerçek zamanlı telemetri verilerini ve makine öğrenimini kullanarak yürütülmekte olan iş yükünün türüne göre önbellek algoritmasını dinamik olarak ayarlayan yeni bir dinamik önbellek algoritması da kullanıyor. Intel, bunun Adobe Photoshop, After Effects ve Lightroom gibi bazı uygulama türlerinde performansı ~%2 oranında ve belirtilmemiş bir uygulamada %16’ya kadar artırmaya yardımcı olduğunu söylüyor.

Mavi takım, kanal başına bir DIMM (1DPC) kullanılmak şartıyla DDR5 bellek desteğini 5600 MT/sn’ye çıkardı; Alder Lake’de bu hız 4800 MT/sn seviyesindeydi. Daha da önemlisi Intel, 2DPC hızlarını 4400 MT/s’ye çıkararak önceki nesilde sunulan 3600 MT/s hıza göre bir gelişme kaydetti. Söylediğimiz gibi, DDR4 bellek desteği aynı şekilde devam ediyor.

Raptor Lake yongalarda yer alan entegre grafikler, Alder Lake ile aynı Xe-LP Gen 12.2 mimarisine dayanıyor. Intel bu konuya resmiyette değinmedi, ancak nesilden nesle 100 MHz gibi civarında küçük frekans artışları yapıldığını biliyoruz.

Yukarıda Raptor Lake kalıbının performans çekirdekleri mavi renkle vurgulanmış bir görüntüsünü görebilirsiniz. Intel mühendisleri, K/KF işlemcilerinde kullandığı yeni bir Raptor Lake silikonu yarattı. Bu silikona tüm Core i9 ve i7 modellerinde yer verilecek, ancak yalnızca bazı Core i5 modelleri yenilenen silikonu kullanacak. Intel, silikona iki ek dört çekirdekli E-Core kümesi ekledi. Bu da silikonun biraz genişlemesine ve uzamasına neden oldu.

Lansmanda tüm Core i5 işlemcilerde verimlilik çekirdekleri kullanılacağı onaylandı. 12. Nesil Alder Lake serisinde yalnızca “K serisi Core i5 CPU’larda E-Core yer alıyordu. Raptor Lake ile bu durum değişecek.

Daha yüksek bellek hızlarından yararlanmak için daha hızlı bir yapı gerekiyordu. Mavi ekip, ring bus frekansını 5 GHz’e yükseltti. Tek başına ring bus geliştirmelerinin %5 daha iyi FPS hızları sağlayacağı söyleniyor. Ek bir not olarak, Alder Lake’de bu ayar hız aşırtmayla yükseltildiğinde önemli performans artışları gözlemlenmişti.

Raptor Lake serisi 5.8 GHz’e kadar uzanan frekanslar ve yükseltilmiş çekirdek sayıları ile birlikte geliyor. Intel ayrıca bu yıl 6 GHz frekans hızı sunan, sınırlı sayıda üretilen bir Raptor Lake modelinin geleceğini söylemişti. Bu, 6 GHz bariyerine dokunan ilk x86 masaüstü bilgisayar çipi olacak. Şirket tarafından detaylı bilgi verilmedi, ancak muhtemelen daha maliyetli bir “KS” modeli gelecek.

Intel, AMD’den pazar payını geri almaya çalışırken Alder Lake ile fiyatlandırma konusunda tüketiciler açısından olumlu bir yaklaşım benimsemişti. Bu yaklaşım Core i7 ve Core i9 için devam ediyor. Örneğin 13900K, Ryzen 9 7950X’ten 100 dolar daha ucuz. Elbette senaryoya göre değişim var, ancak genel olarak iki işlemcinin performans değerleri benzer.

Core i5 serisinde ise 30 dolarlık bir fiyat artışı görüyoruz ki bu oyuncular ve orta sınıf kullanıcılar için kötü bir haber. AMD’nin 299 dolarlık Ryzen 7600X’i güçlü bir rakip. Bu nedenle iki işlemci arasında kaldıysanız birden fazla kriteri göz önünde bulundurmalısınız. İşlemcilerin performansı, perakende satış fiyatı, anakart maliyetleri ve soket ömrü gibi birçok detay öne çıkıyor.

Nihayetinde Intel ve AMD arasındaki rekabet platform maliyetlerine indirgenecek gibi görünüyor. Özellikle AMD cephesinin AM5 soketiyle uzun ömürlü destek konusunda daha avantajlı olduğunu söyleyebiliriz. Bellek tarafında ise mavi ekip avantajlı. Intel hem DDR4 hem DDR5 desteği sunarken, AMD Raphael işlemcilerde yer alan kontrolcü yalnızca DDR5 bellek desteği sunuyor.

DDR5 destekli anakartlar, daha pahalı üretim teknikleri ve daha hızlı arayüzü desteklemek için gereken malzemeler nedeniyle DDR4 muadillerine göre daha pahalı. İyi haber şu ki DDR5 belleklerin fiyatı sürekli ucuzlamaya devam ediyor.

Başka bir noktaya değinecek olursak, AMD’nin AM5 anakartları PCIe desteği açısından daha fazla seçenek sunacak gibi görünüyor. Maliyetten tasarruf etmek isteyenler için yalnızca PCIe 4.0 desteği sunan birçok anakart piyasaya çıkacak. Bu da AMD tarafında iki aşamalı anakart fiyatlandırması sağlayacak.

Yakında hem Intel hem AMD markalı ürünler piyasada olacak. Sürekli olarak yeni nesil CPU’ların ve anakartların incelemelerini yapıyoruz, yapmaya devam edeceğiz. Her şeyi masaya yatırdıktan ve perakende fiyatlarını karşılaştırdıktan sonra tarafınızı seçebilirsiniz. İşte iki 12. Nesil Alder Lake ve 13. Nesil Raptor Lake platformlarıyla  birlikte Ryzen 7000 özelliklerini içeren tablo:

Eğer uygun fiyata yüksek performans alıp sistemi yıllar sonra değiştirmek istiyorsanız 13. Nesil tercih edebilirsiniz. Öte yandan bütçeniz varsa ve uzun ömürlü bir sistem bakıyorsanız Ryzen 7000 daha mantıklı bir tercih olabilir.

KAYNAK: Technopat