Deprem Erken Uyarı Sistemi için kaybedecek vakit yok

Türkiye, deprem riski yüksek bir coğrafyada bulunuyor. Geçmişte
yaşanan acı tecrübeler, depremlere karşı hazırlıklı olmanın ve
önleyici tedbirler almanın ne kadar önemli olduğunu gösteriyor.
Deprem erken uyarı sistemleri tam da bu noktada devreye girerek can
ve mal kaybını minimize etme potansiyeli taşıyor.

Yıldız Teknik Üniversitesi Teknoparkı’nda geliştirilen ve 7
yıllık bir çalışmanın ürünü olan EDİS Deprem Erken Uyarı Sistemi,
Marmara Bölgesi’nde bankalar, holdingler, sanayi şirketleri,
AVM’ler ve toplu konutlar dahil binlerce kurum tarafından
kullanılıyor. Türkiye’nin önde gelen deprem uzmanları ve
yazılımcıları tarafından geliştirilen sistem, 2022 İzmir
depreminden bu yana büyük küçük tüm depremlerde yüzde 100 başarı
sağladı.

EDİS Kurucu Ortağı ve CEO’su Ali Emre Erişen, uygulamanın cep
telefonu üzerinden bireysel kullanıcılara sunulması için
çalışmaların sürdüğünü belirtti.

6 Şubat Depremlerinin yıldönümünde değerlendirmelerde bulunan
Erişen, Marmara Bölgesi’nde en az 7 büyüklüğünde bir deprem olma
olasılığının yüksekliğine dikkat çekerek, “Sadece İstanbul’da 1
milyon 200 bin konutun dönüşmesi gerekiyor ve bunun için uzun
yıllara ihtiyaç var. Oysa bizim kaybedecek vaktimiz yok. Deprem
erken uyarı sistemi bu açıdan çok önemli” dedi.

EDİS Erken Uyarı Sistemi’ni Marmara Bölgesi’nde aktif halde
kullanıldığını belirten Erişen ‘’Marmara Depremi demek yaklaşık 34
milyon insanımızın risk altında olması demek. Bu nedenle adeta
zamanla yarışıyoruz. Bizim geliştirdiğimiz sistem geleneksel deprem
erken uyarı sistemlerinin dışında çok cüzi bir maliyet ile depremin
yıkıcı sarsıntılarından önce saniyeler hatta bulunduğunuz konuma
göre dakikalara kadar uzanan bir süre kazanarak tedbir alma ve
depreme hazırlıklı olma imkanı veriyor. Böylelikle insanların
uğrayabileceği zararı en aza indirmeyi hedefliyoruz.” diye
konuştu.

İkincil nedenlerden kaynaklanan can
kayıpları

6 Şubat depremlerinde 6 bin vatandaşımızın yıkılmayan evlerde
yaşamını yitirdiği ve 232 bin 640 kişinin ise ağır hasar almayan
binalarda yaralandığını ifade eden Erişen ‘’ Depremin birinci
etkisinin dışında, doğalgaz ve elektrikten kaynaklanan patlama,
yangınlar, açılamayan kapılar ve düşen eşyalar gibi ikincil
nedenden kaynaklanan yaralanmalar ve can kaybı da oldukça yüksek
oldu. EDİS Deprem Erken Uyarı Sistemi bu ikincil nedenlerden
kaynaklanan yaralanma ve can kaybını da en aza indirmeyi
hedefliyor. Ayrıca özellikle yüksek katlı binalarda yaşayan
vatandaşların, binanın farklı bölümlerinde enkaz altında kalmaları
arama kurtarma çalışmalarını zorlaştırıyor. Deprem anı
senaryolarıyla apartman sakinlerini bir yönde toplanmalarını
sağlamak arama kurtarma çalışmalarını 13 kat artırabilir. Bunun
için eğitim programları geliştiriyoruz. Bunları da uygulamalarımız
içinde vereceğiz.’’ diye konuştu.

EDİS nasıl çalışıyor?

EDİS, yapay zekaya dayalı bir sistem ve depremi yerinde tespit
ediyor. Fay hatlarına yerleştirilmiş yüksek teknolojili sistem,
deprem istasyonları ile çalışıyor. Depremin P dalgasını alıyor ve
bu sayede depremin büyüklüğünü ve merkez üssünü anında belirliyor.
Daha sonra S dalgasının (yıkıcı dalga) ne zaman size ulaşacağını
hesaplayarak size uyarı gönderiyor. EDİS, deprem uyarısını;
EDİSBOX, cep telefonu, siren, gibi farklı kanallardan
yapılabiliyor.

EDİS ne sağlıyor?

-Depremin yıkıcı dalgaları ulaşmadan önce size saniyeler hatta
dakikalara varan süre kazandırıyor. Afet anında her bir saniye
önemlidir!

-Kazanılan sürede, güvenli bir noktada toplanarak önlem almak,
binalardan tahliye olmak, gaz vanalarını kapatmak, yangın söndürme
sistemlerini devreye sokmak gibi acil önlemler alınabiliyor.

-Sanayi ve üretim merkezlerinde sarsıntıdan önce makinaların
durdurulması, makina kırılmasını önleyerek depremden sonra üretimin
devamlılığını sağlıyor.

-Can ve mal kayıplarını önemli ölçüde azaltma potansiyeli
taşıyor.

-Dünyadaki benzer sistemlere göre daha az maliyetli ve daha
yüksek teknoloji içeriyor.

Ne kadar erken uyarıyor?

EDIS’in erken uyarı süresi, bulunulan bölgeye ve depremin
derinliğine ve büyüklüğüne bağlı olarak değişiklik gösterebiliyor.
Ancak, EDIS, depremin yıkıcı sarsıntısı (S dalgası) size ulaşmadan
önce bir uyarı gönderiyor. Her bölgenin jeolojik yapısı ve deprem
riski farklı olduğu için, uyarı süreleri coğrafi konumdan
etkilenebiliyor. Bu fark depremin merkezine uzaklığına göre de
saniyeler hatta dakikalara kadar çıkabiliyor. Sistemi kullanmak
için gerekli olan tek şey ise internet bağlantısı. Uyarı süresi
coğrafi konuma ve depreme bağlı olarak değişkenlik gösterse de,
EDİS, depremin sarsıntısı ve yıkıcı etkisi gelmeden kesinlikle
kullanıcıya depremi bildirmiş oluyor.