1998’den bu yana Dünya’nın yaklaşık 400 kilometre üzerindeki yörüngede faaliyet gösteren Uluslararası Uzay İstasyonu (UUİ – ISS), eskiyen donanımları ve giderek artan teknik sorunlar nedeniyle önümüzdeki yıllarda emekliye ayrılmaya hazırlanıyor.

NASA’nın Havacılık Güvenlik Danışma Paneli (ASAP) toplantısında, UUİ’nin mevcut durumu ve gelecekteki riskleri ele alındı. İstasyonun uzun yıllardır hizmet vermesi nedeniyle bakım ve operasyonel güvenlik konularında kritik sorunlarla karşı karşıya olduğu belirtildi.

UUİ’nin Rus Zvezda modülünde bulunan hava sızıntısı, istasyonun karşı karşıya olduğu en ciddi teknik sorunlardan biri olarak değerlendiriliyor. İlk kez 2019’da tespit edilen bu sızıntı, başlangıçta günde yarım kilogram hava kaybına neden oluyordu. Ancak 2024 itibarıyla kayıp miktarı bir kilograma çıktı, bu da sorunun giderek büyüdüğünü gösteriyor.

NASA ve Roscosmos, sorunun çözümü için iş birliği yapsa da sızıntının kaynağı tam olarak belirlenemedi. Astronotlar, durumu kontrol altında tutmak için çeşitli geçici önlemler alıyor ancak bu çözümler kalıcı değil.

Yörüngeden çıkış için acil durum planı bilmecesi

UUİ’nin kontrollü bir şekilde yörüngeden çıkarılması için NASA’nın 2030 yılına yönelik bir planı bulunuyor. Ancak acil bir durumda istasyonun nasıl tahliye edileceğine dair net bir strateji henüz oluşturulmuş değil. Beklenmedik bir teknik arıza veya güvenlik problemi nedeniyle istasyonun kontrolsüz bir şekilde Dünya’ya düşme riski var. NASA’nın güvenlik uzmanları, yerleşim alanlarını etkileyebilecek potansiyel enkaz senaryolarına karşı önlem alınması gerektiğini vurguluyor.

Panel üyeleri, bu sorunun çözümü için “ABD Yörüngeden Çıkış Aracı” adı verilen özel bir mekanizmanın geliştirilmesini önerdi. Bu araç sayesinde istasyonun kontrollü ve güvenli bir şekilde yörüngeden çıkarılması sağlanabilir.

Yaşam destek sistemleri ve bütçe sorunları

UUİ’deki yaşam destek sistemlerinin bakımında yedek parça eksikliği büyük bir problem teşkil ediyor. Kargo teslimatlarındaki gecikmeler nedeniyle, astronotların ihtiyacı olan bazı kritik malzemelerin zamanında ulaştırılamadığı bildirildi.

NASA’nın Havacılık Güvenlik Danışma Paneli üyesi Rich Williams, bütçe kısıtlamalarının bu sorunları daha da artırdığını belirterek, UUİ’nin güvenli bir şekilde emekliye ayrılması için yeterli kaynak ayrılmasının kritik öneme sahip olduğunu ifade etti.

NASA’nın güvenlik raporuna göre, UUİ artık görev süresinin en riskli dönemlerinden birini yaşıyor. İstasyonun emekliye ayrılma sürecinden önce özellikle acil durum planlarının oluşturulması büyük önem taşıyor. Kontrollü yörüngeden çıkarma ve güvenlik önlemlerinin güçlendirilmesi, astronotların güvenliğini sağlarken, Dünya’ya düşebilecek enkaz riskini de en aza indirmek için kritik rol oynayacak.

Önümüzdeki yıllarda UUİ’nin kademeli olarak görevden alınması ve güvenli şekilde yörüngeden çıkarılması, uzay araştırmalarının geleceği açısından dikkatle planlanması gereken önemli bir süreç olacak.